راهکارهای جلوگیری از ورود آبزیان مخازن سدها به تونل‌های انتقال آب و تست سیستم پایلوت برای انتخاب گزینة برتر (مطالعة موردی سد لار)

نیروگاه‌های برق‌آبی[1] از مهم‌ترین و استراتژیک‌ترین پروژه‌های تولید برق در کشورهای توسعه یافته و درحال توسعه است که تعارضات زیست‌محیطی آنها بسیار اندک است. مشکل اصلی زیست‌محیطی نیروگاه‌های برق‌آبی ورود آبزیان مختلف از دریاچة مخزن سد به تونل انتقال آب و مسیر جریان پن‌استاک می‌باشد که این امر علاوه بر مشکلات اکوسیستمی آبزیان وارد شده به مسیر انتقال آب، باعث مشکلات فنی در سیستم مکانیکی توربین‌ها و تأسیسات داخلی این نیروگاه‌ها نیز می‌شود. ورود آبزیان به تونل‌های انتقال آب از سدها یکی از مهم‌ترین مشکلات زیست‌محیطی چنین طرح‌های عمرانی ارزشمندی می‌باشد. تونل انتقال آب لار-کلان یکی از مهم‌ترین و حیاتی‌ترین پروژه‌های انتقال آب از سد لار به نیروگاه کلان و همچنین منبع تأمین آب شرب بخشی از جمعیت شهری شمال شرق کلان شهر تهران می‌باشد که همواره درگیر مشکلات زیست‌محیطی ورود ماهیان قزل‌آلای خال قرمز به تونل انتقال آب بوده است. دریاچة سد لار مهمترین زیستگاه ماهی در خطر انقراض (EN) گونة قزل آلای‌خال قرمز (Salmo trutta fario) در کشور می‌باشد. از طرفی نیز تونل انتقال آب لار-کلان یکی از مهم‌ترین و راهبردی‌ترین پروژه‌های انتقال آب در کشور بوده که انتقال آب از سد لار به نیروگاه کلان و تأمین آب شرب جمعیت شهری شمال شرق کلان شهر تهران انجام می‌شود. هر ساله تعداد زیادی ماهی قزل‌آلای خال قرمز وارد تونل انتقال آب لار-کلان می‌شود که هم باعث تلفات سنگین این گونة ارزشمند زیست محیطی در خطر انتقراض می‌شود و هم با ورود ماهی به تأسیسات نیروگاه باعث مشکلات فنی در عملکرد فنی توربین‌های نیروگاه می‌شود. در این تحقیق راهکارهای مختلف برای جلوگیری از ورود و تلفات ماهیان مخزن سد به تونل انتقال آب لار-کلان مورد بررسی قرار گرفت.