تحلیل و شبیه‌سازی فرونشست حوزه آبریز به علت بهره‌برداری از منابع آب زیرزمینی

آب‌های زیرزمینی در اغلی دشت‌های نواحی مرکزی ایران تنها منبع آب موجود جهت مصارف شرب، کشاورزی و صنعت است. به این ترتیب یکی از مشکلات مهم در ارتباط با برداشت بی رویه آب از سفره‌های زیرزمینی، افت ممتد سطح آب و متراکم شدن لایه‌ها و رسوبات سفره‌های زیرزمینی است. این امر امکان نشست زمین  را به طور تدریجی فراهم می‌آورد. با توجه به این توضیحات و با توجه‌ به‌ شایع‌ بودن‌ پدیده‌ی فرونشست‌ به‌ دلیل‌ استخراج‌ بی‌رویه‌ی آب‌های زیرزمینی‌ در ایران‌، انجام‌ مطالعات‌ موردی در مناطق‌ خاص‌ برای شناسایی‌، کنترل‌ و مدیریت‌ این‌ پدیده‌ و کاهش‌ خطرات‌ ناشی‌ از این‌ پدیده‌، ضروری، مؤثر و کارآمد می‌باشد. بنابراین‌ از آن‌جا که‌ پدیده‌ی فرونشست‌ در دشت‌ ورامین‌ رو به‌ افزایش‌ است‌ و معاش‌ کشاورزان‌ منطقه‌ را متأثر ساخته‌ است‌، انجام‌ پژوهش‌ در این‌ زمینه‌ ضروری به‌ نظر می‌رسد. جهت شناسایی اولیه تغییر شکل منطقه روشی که بتواند مشاهدات گسترده ای را در یک دوره کوتاه از منطقه مورد مطالعه فراهم کند و یک نتیجه قابل اعتماد برای شناسایی زود هنگام و مشاهدات مداوم منطقه ای داشته باشد، روش مناسب‌تری است. در نتیجه برای مواردی که منطقه مورد مطالعه وسیع باشد روش‌های تداخل سنجی راداری  مناسب‌تر و کم هزینه هستند. در این تحقیق برای محاسبه فرونشست از روش تداخل سنجی راداری PSInSAR استفاده شده است که نوآوری تحقیق حاضر نیز می‌باشد. این روش به دلیل استفاده از نقاط پراکنشگر دائمی (پراکنشگرهای دائمی نقاطی است که در طول زمان فاز آن ها ثابت می ماند) قادر است فاز ناشی از اتمسفر و عدم همبستگی زمانی و مکانی، خطاهای باقیمانده توپوگرافی و نویز حذف کند. داده­های مورد استفاده در این تحقیق شامل 24 تصویر راداری   Sentinel-1A  منطقه دشت ورامین در بازه زمانی 2020 تا 2021 می باشد. به منظور بررسی جابه­جایی­های زمین در شهرستان ورامین، نقشه جابه­جایی با 24 تصویر Sentinel-A از روش PSInSAR  تهیه شد. مقادیر نرخ جابه­جایی سالانه در منطقه مورد مطالعه، بین 236- تا 40 میلیمتر برآورد شد و مقدار جابه‌جایی تجمعی شهرستان ورامین در بازه ‌زمانی در نظر گرفته شده در این پژوهش، به حداکثر 40 سانتی‌متر رسیده است. هم چنین جهت بررسی رابطه تغییرات سطح آب زیرزمینی و فرونشست، در این پژوهش تغییرات سطح آب زیرزمینی در بازه زمانی 1393 تا 1400 و مقدار تجمعی فرونشست در سال 1399 در چند نمونه از چاه­های پیزومتری منطقه ورامین بررسی شد. نتایج نشان داد که با کاهش سطح آب زیرزمینی، مقدار فرونشست در منطقه موردمطالعه افزایش یافته است.


 عطیه
  دیدگاه کاربران