حذف شیمیایی رسوب سولفات کلسیم از خطوط لوله انتقال آب آبیاری

گرفتگی و انسداد خطوط لوله انتقال آب از جمله مشکلاتی است که با ایجاد رسوبات مختلف باعث کاهش آبدهی در پایین دست می گردد. در مطالعه حاضر که با هدف شناسایی و رفع محدودیت ناشی از ایجاد رسوب در خطوط انتقال آب مجتمع سرچشمه به اراضی کشاورزی مناطق پاییندست انجام گرفت، ابتدا رسوب پدید آمده از طریق آزمایش XRF و XRD شناسایی و سپس با استفاده از غلظت-های مختلف  30،35،40،45،50 درصد قلیای مناسب هیدروکسید سدیم جهت پاکسازی رسوب اقدام به بهینهسازی گردید. نتایج بدست آمده از آنالیز رسوب نشان داد رسوب سخت شده غالب در اطراف جداره داخلی خطوط لوله سولفات کلسیم میباشد. نتایج تیتراسیون محلول باقیمانده حاصل از واکنشهای آزمایشگاهی نیز نشان داد مقادیر ١٠تا ٢١درصد هیدروکسید سدیم با غلظت ٣٠تا ٥٠درصد برای جداسازی بیش از ٨٠درصد رسوب چسبیده به خطوط لوله مصرف میشود که این میزان در شرایط واقعی حدود ٥٠درصد است. همچنین در این تحقیق مقدار بهینه هیدروکسید سدیم برای جدایش کامل رسوب از خطوط لوله حدود ٣٥درصد طی ٧٢ساعت تخمین زده شد. با توجه به اینکه در شرایط اجرایی نیاز است غلظتهای ٥٠درصد موجود در بازار جهت رسیدن به مقدار بهینه رقیقسازی شود و از طرفی هیدروکسید سدیم با غلظت ٣١درصد در بازار موجود میباشد پیشنهاد گردید جهت عملیات اجرایی حذف رسوب خطوط لوله مس سرچشمه به اراضی پایین دست به جای غلظت بهینه ٣٥ درصد از غلظت ٣١ درصد موجود استفاده گردد که البته کارایی این مقدار در پاکسازی جداره لوله بیش از ٨٧ درصد تخمین زده شد. همچنین توصیه گردید جهت تخلیه مقادیر قابل توجه هیدروکسید کلسیم باقیمانده در محلول با pH بالای ١٢عملیات خنثی سازی با اسید قبل از رهاسازی به محیط زیست انجام گیرد.

مطالعه موردی: رسوب خط انتقال آب ارسالی از سد رسوبگیر مجتمع مس سرچشمه برای مصارف کشاورزی در مناطق پایین دست

 

واژه های کلیدی:

حذف رسوب، سولفات کلسیم، تیتراسیون، هیدروکسید سدیم، خطوط انتقال آب